همیشه کف سازی یکی از مهم‌ترین مباحث درزمینه اجرای بناها بوده است و با توجه به میزانی اهمیتی که در پروژه های ساخت و ساز دارد، باید به‌طورجدی مورد تجزیه‌وتحلیل قرار بگیرد. همچنین یک تیم متخصص با ارائه راهکارهای مناسب و قوی با عمر طولانی در این خصوص اقدام کنند. سالیانه هزینه‌های بسیار زیاد و هنگفتی صرف تعمیر و بازسازی کف ساختمان‌ها می‌شود. هدف از اجرای کف سازی با بتن و آرماتوربندی جلوگیری از اتلاف وقت و به‌خصوص هزینه‌هایی است که در این مقطع می‌توان به سهولت از آن جلوگیری نمود می‌باشد.
آرماتوربندی برای جلوگیری از ریزش بتن و تحمل نیروهای کششی در ساختمان است. آرماتوربندی ساختمان در راستای رعایت و اجرای کامل اصول مهندسی درروند ساخت‌وساز انجام می‌شود. قبل از عمل بتن‌ریزی عملیات آرماتوربندی در ساختمان صورت می‌گیرد.
در این مطلب از سری مقالات رهپویان صنعت قصد داریم آن را با کلیت آرماتوربندی ساختمان و مراحل آن و بتن‌ریزی آشنا می‌شویم.
آرماتوربندی، فرایندی است که در آن میلگردها و سایر محصولات فولادی با ترتیب و اصول خاصی کنار هم چیده می‌شوند و همچنین به‌واسطه بست فلزی یا جوشکاری سرد برای تحمل وزن بتن در ساختمان‌سازی به هم وصل می‌شود.
آرماتوربندی از اصول اساسی ساختمان‌سازی مدرن به شمار می‌رود؛ که باعث می‌شود ساختمان ازلحاظ مهندسی مقبولیت داشته باشد.
بتن خاصیت خمیری شکل داشته و تحت تأثیر شرایط بخصوصی مقاومت خود را از دست می‌دهد. آرماتوربندی ساختمان برای نگهداری بتن در سازه‌های بتنی در نظر گرفته‌شده است. در حقیقت آرماتوربندی، استحکام بتن را وابسته به نظر مهندسین افزایش داده و مقاومت سازه‌ها را بالا می‌برد. درواقع ترکیب آرماتور و بتون باعث ایجاد یک نوع سنگ مصنوعی می‌شود که ازلحاظ مختلف مناسب می‌باشد.
آرماتوربندی وابسته به محل قرارگیری با شیوه‌های مختلفی انجام می‌شود. از مهم‌ترین نکات در آرماتوربندی ساختمان، انتخاب میلگرد در قطر‌های مختلف بوده است؛ که نیاز به تخصص و دانش کافی دارد.
مزایای آرماتوربندی در ساختمان‌های بتنی چیست؟
- آرماتوربندی ساختمان به‌طورکلی باعث ایجاد بتنی، باقدرت فشرده‌سازی و تراکم سازی بیشتر به نسبت دیگر مصالح ساختمانی می‌شود.
- آرماتوربندی باعث افزایش مقاومت سازه‌های بتنی علاوه بر نیروهای کششی در برابر آب و آتش نیز می‌شود.
- پایداری ساختمان‌های مجهز به ساختار آرماتوربندی نسبت به دیگر بناها بیشتر است.
- قابلیت شکل‌دهی متنوع بتن با عمل آرماتوربندی در ساختمان امکان‌پذیر می‌باشد.
- آرماتوربندی مانع انحراف ساختمان از حالت ابتدایی تحت تأثیر عوامل مختلف شده.
- بتن دارای آرماتور از هزینه نگهداری کمی برخوردار است.
- به کمک آرماتوربندی، می‌توان بتن را به شکل‌های مختلف و متنوع شکل‌دهی کرد.
- سیستم ساختمانی دارای آرماتور نسبت به سیستم سایر ساختمان‌ها پایدارتر است.
آیا آرماتوربندی معایب هم دارد؟!
بله! همیشه که فقط مزایا خالص نیست! اما خب کفه ترازو به سمت مزایا سنگینی می‌کند. باهم نگاهی به معایب آرماتوربندی در سازه‌های بتنی می‌اندازیم:
- استحکام کششی بتن‌آرمه حدود یک‌دهم استحکام فشاری آن است.
- استحکام نهایی سازه فقط به بتن‌آرمه بستگی ندارد و مواد سازنده، تولید بتن و خرد کردن دانه شن در آن اهمیت دارد.
- همان‌طور که هزینه‌های نگهداری بتن دارای آرماتوربندی کمتر است اما، هزینه‌های شکل‌دهی بتن دارای آرماتور نسبتاً بالاست.
- انقباض در بتن باعث ترک و کاهش قدرت بتن‌آرمه می‌شود.
مراحل آرماتوربندی
آرماتوربندی و بتن‌ریزی یک ساختمان مراحل مختلفی دارد که هرکدام از این مراحل باید تحت نظر یک کارشناس سازه یا معمار انجام گیرد. این مراحل عبارت‌اند از:
1. طراحی یک ساختمان و مشخص کردن اجزای آن
قبل از شروع ساخت‌وساز و تهیه مصالح یک ساختمان باید به ترسیم نقشه سازه ساختمان و قسمت‌های موردنیاز آن پرداخت. معمولاً نقشه برداری ساختمان یک ساختمان به یک مهندس معمار یا طراح سازه نیاز دارد و همچنین برنامه‌ریزی واقعی برای ساخت‌وساز و قرار دادن آن‌ها در برنامه کاری اولین وظیفه پیمانکاران ساختمان است.
2. خرید میلگرد
در ابتدا باید بدانید که نوع میلگرد خریداری‌شده با توجه به نوع پروژه شما (کوچکی و بزرگی) متفاوت است. در ابتدای مطلب نیز ذکر کرده بودیم که خرید میلگرد از اصلی‌ترین مراحل آرماتوربندی است.
شما می‌توانید برای پروژه‌های ساده و کوچک، مثل ساختمان‌های معمولی، از میلگردهای فولادی آجدار برای آرماتور استفاده کنید.
اما این داستان برای پروژه‌های بزرگ متفاوت است. برای ساختمان‌های پیچیده مانند مجتمع‌های مسکونی بزرگ یا مجتمع فروشگاهی بزرگ و یا مخازن و… باید یک فرم مخصوص برای خرید انواع میلگرد تهیه کنید و با توجه به نیاز ساختمان و نحوه آرماتوربندی آن‌ها را خریداری کنید.
3. با طراح نقشه آرماتوربندی ساختمان مشورت کنید.
بعد از خرید میلگردها با توجه به نیاز پروژه‌تان، گام اصلی و اساسی بعدی برای شروع آرماتوربندی، مشورت با مهندس ناظر است.
درواقع وظیفه مهندس ناظر این است که اندازه و نوع میلگردها را بررسی کند و آن‌ها را با جزئیات کامل با نقشه ساختمان مقایسه کند. برای پروژه‌های پیچیده معمولاً مهندس طراح به‌صورت کامل در محل کار حضور دارد و کیفیت آرماتوربندی را موردبررسی قرار می‌دهد؛ اما برای ساختمان‌های کوچک‌تر و ساده‌تر فاصله میلگردها و تغییر شکل آن‌ها اهمیت چندانی ندارد و نیازی به حضور مداوم مهندس نیست.
4. انتخاب روش مناسب برای آرماتوربندی
ما انواع مختلفی از سازه‌های بتنی داریم که برای هرکدام از آن‌ها روش‌هایی برای خم کردن میلگردها و قرار دادن آن‌ها در کنار هم برای آرماتوربندی وجود داشته است که مناسب‌تر است.
روش‌های کرواتی و گره زدن از بیشترین نوع استفاده در آرماتوربندی ساختمان است. استفاده از جوشکاری برای آرماتوربندی به دلیل فاقد انعطاف بودن و پایین آوردن استحکام کششی توصیه نمی‌شود.
بنابراین به‌طورکلی برای بستن میلگردها از دو روش ضربدری و بستن در کنار هم به کمک سیم مفتول استفاده می‌شود. این شیوه به نام کراواتی نیز معروف بوده که بیشتر در فونداسیون و سقف استفاده می‌شود.
5. در مورد نحوه قرارگیری آرماتور و میلگردها تصمیم بگیرید.
نحوه نصب و قرارگیری آرماتور‌ها بر روی سازه‌ها از مهم‌ترین بخش‌های آرماتوربندی ساختمان است؛ و همچنین نقش بسیار مهمی در رسیدن بتن به نقاط مختلف دارد. فضای در دسترس و محل قرار گرفتن سازه‌ها در دلیل اهمیت این مرحله تأثیر زیادی دارد. به‌عنوان‌مثال برای ستون‌های بزرگ با میلگردهای ضخیم‌تر باید فضای زیادی در اختیار آرماتور و قالب قرار داده و بتون به‌تمامی نقاط آن‌ها برسد.
6. چک مجدد آرماتوربندی ساختمان
برسی چندباره آرماتور، چیزی است که همیشه مهندسین پیش از بتن‌ریزی، آن را توصیه کرده‌اند. معمولاً آرماتور حین جابجایی یا سایر فعالیت‌های ساخت‌وساز شکل می‌شوند، یا ممکن است که سیم مفتول اتصال آن‌ها پاره شود.
هنگام بررسی نهایی آرماتور بر روی آن قدم بزنید و با پا به میلگردها ضربه بزنید. اگر میلگردی شل شده باشد یا مفتول آن باز شده باشد باید مجدداً توسط سیم مفتول آن را ببندید.
7. قالب گذاری آرماتور و بتن‌ریزی
آخرین مرحله آرماتوربندی یک ساختمان شامل گذاشتن قالب در اطراف آن و بتن‌ریزی آن است. در قالب گذاری سعی می‌شود که از قالب‌های فلزی بیشتر استفاده شود که مانع از خروج آب سیمان از بتن می‌شود. این قالب‌های شکل‌های مختلفی دارند و می‌توانند انواع ستون‌های استوانه‌ای را ایجاد کنند.
بتن‌ریزی سازه بتنی نیز به فاکتورهای مختلفی ازجمله آب‌وهوا، محل بتن‌ریزی (سقف، ستون و فونداسیون)، محل ساخت‌وساز و شرایط زمین بستگی دارد. برای بتن‌ریزی مجتمع‌های بزرگ معمولاً سعی می‌شود که از بتن آماده استفاده شود. بتن آماده کیفیت ثابتی دارد و همه فرایند بتن‌ریزی با یک نوع بتن آماده انجام می‌شود.
آشنایی با عملیات بتن‌ریزی
بتن مورداستفاده در عملیات کف سازی عموماً با عیار ۳۵۰ کیلوگرم سیمان در مترمکعب می‌باشد؛ که قبل از افزودن فوق روان کننده‌های بتن، اسلامپی معادل ده سانتی‌متر و نسبت آب به سیمان 0/45 را دارا است. انجام تمامی موارد آیین‌نامه‌ای جهت بتن‌ریزی الزامی است. عملیات بتن‌ریزی معمولاً به دو روش اجرا می‌شود:
۱) به‌وسیله ترازیاب لیزری
۲) به‌وسیله قالب‌بندی و شمشه‌کشی
کف‌سازی بتنی با آرماتوربندی
کف‌سازی بتنی اگر به‌صورت پنل‌های پیش‌ساخته اجرایی شود، فواید خاص خود را دارد؛ اما اگر این فرآیند را به شیوه بتن‌ریزی در محل پروژه عملیاتی کنیم، باید به بعضی موارد و نکات توجهی ویژه داشته باشیم. ازجمله این موارد را می‌توان بررسی انقباضات و انبساطات سطحی دانست.
در مراحل انجام کف‌سازی بتنی به روش بتن‌ریزی گفته شد که ابتدا سطح زیرین را بسترسازی کرده و نقطه تراز را مشخص می‌کنند. پس از آن نوبت به آرماتوربندی می‌رسد و در این مقطع باید کل سطح را به‌صورت یکدست آرماتوربندی کرد و ممکن است گاهی نیاز باشد که عملیات بافت آرماتور را نیز اجرا کرد.
برای انتخاب میلگردهایی که باید آرماتوربندی را با استفاده از آن‌ها انجام داد به برخی عوامل مهم و اثرگذار توجه نمود.
درواقع این‌که ابعاد و کیفیت میلگردهای آرماتور کف‌سازی بتنی چگونه باشد به نوع کارایی آن سطحی بستگی دارد که می‌خواهیم کف‌سازی بتنی را بر روی آن پیاده کنیم. اگر قرار است که بارهای زیادی بر روی آن سطح حمل شود میلگردها باید ابعاد بزرگ‌تری دارد و از جنس قدرتمندتری انتخاب شود ولی اگر بار چندانی بر روی کف‌سازی بتنی اعمال نخواهد شد، نیاز به چنین میلگردهایی نخواهیم داشت.
البته محاسبه و برآورد بار وارده بر کف‌سازی بتنی را باید از دو جهت بررسی کرد. برخی بارها، بارهای ثابت است. ازجمله وزن خود کف‌سازی بتنی و یا ابزارها و سازه‌ها و اشیایی که به‌طور دائم و مستمر بر روی آن قرار می‌گیرند و دیگر بار مکانیکی که ممکن است به‌طور متغیر و متفاوت بر روی کف‌سازی بتنی اعمال شود.
این روش کف‌سازی، به‌صورت کاملاً مکانیزه انجام می‌شود. این فرآیند به دلیل مقاومت بالا، قیمت مناسب و سرعت آن در اجرا موردتوجه قرارگرفته است.
این مقاله یکی از نکات طلایی ساخت و ساز ساختمان بود که قبل از شروع کف سازی با بتن و آرماتوربندی باید نسبت به آن آشنایی داشته باشید.
